Karin Wolfs
Hoe vrij het Vrije Westen ook heet te zijn, wat in 2018 in het oog sprong, waren de grenzen die voelbaar en zichtbaar werden omdat ze werden opgetrokken, overschreden en ter discussie gesteld. Van landsgrenzen tot persoonlijke grenzen, tussen staat en burger, mens en dier, man en vrouw. Zowel in de werkelijkheid als in films bleken grenzen vaak lastig te trekken. De grote winnaar bij de Oscars was the shape of water, over de liefde tussen een stemloze vrouw en een bovennatuurlijk waterwezen. Terwijl president Trump illegale immigranten van hun kinderen scheidde bij de Amerikaans-Mexicaanse grens, verklaarde de Mexicaanse Oscarwinnaar Guillermo del Toro zijn liefde aan de filmindustrie ‘voor het uitwissen van de lijnen in het zand’. In Berlijn won Wes Andersons animatiefilm isle of dogs de Zilveren Beer, een satire over een stel honden die in de nabije toekomst door een democratisch despoot naar een eiland zijn verbannen. In de IDFA-documentaire putin’s witnesses bezong Poetin de mogelijkheden die de democratie hem biedt als dictatoriaal opererende president. Activistische filmmaker Michael Moore waarschuwde in fahrenheit 11/9 voor een dictatuur van het bedrijfsleven onder Trump, nu de politiek – de Democraten voorop – de democratie niet langer zijn werk laat doen.
Bij de Golden Globes werd het tweede seizoen van het dystopische The Handmaid’s Tale over een christelijke, patriarchale dictatuur tot beste tv-serie uitgeroepen. In leave no trace stond het een getraumatiseerde veteraan niet vrij om in de ‘vrije’ natuur te leven. gräns, winnaar van de Un Certain Regard-prijs in Cannes, ging over een genderfluïde wezen dat op de grens tussen wildernis en mensheid leeft. In de IDFA-film the border fence liet de Oostenrijkse filmmaker Nikolaus Geyrhalter zien hoe politici de angst voor een zich niet aandienende vluchtelingengolf uitbuiten voor electoraal gewin, terwijl een dreigende afsluiting van de Brennerpas vooral de bewegingsvrijheid van lokale bewoners treft.
Gouden Beer-winnaar touch me not ging over emotionele blokkades in een film die naast persoonlijke grenzen ook de grens tussen feit en fictie verkende. In IDFA’s hoofdcompetitie draaiden twee Nederlandse documentaires die de grens tussen individuele vrijheid, maatschappelijke druk en verbeterdrift tot onderwerp hadden. In now something is slowly changing wordt een greep gedaan uit het gigantische aanbod aan Nederlandse coachingstrajecten en zingevingsprogramma’s. De tweede was stones have laws, een hybride film over hoe westerse machthebbers steeds weer grenzen overschrijden om de leefruimte van anderen te gelde te maken. first man portretteerde de Amerikaanse ruimtevaartheld Neil Armstrong als een emotioneel geblokkeerde workaholic die zijn banden met de levende aarde dreigt te verliezen door de race naar een kaal stuk rots in de ruimte, the final frontier.
Absurditeit de norm
Nu de wereld in het post-truth-tijdperk is beland, lijkt absurditeit de norm geworden. Zo liet Sacha Baron Cohen werkelijkheid en satire samenvallen in zijn nieuwe tv-serie Who Is America?, waarin een Republikeinse afgevaardigde het bewapenen van kinderen een goed idee vond. Regisseur Mark Cousins stelde in zijn documentaire essay the eyes of orson welles dat de wereld – met haar alomtegenwoordigheid van beeldschermen op de werkplek, thuis en in de openbare ruimte – sinds Welles’ dood in 1985 meer Wellesiaans is geworden. Het Amerikaanse imperium vergeleek hij met een uit de bocht vliegende achtbaan, die als de waarheid wordt verlaten, de absurditeit tot norm verheft.
Winnaar van de grote juryprijs in Cannes was de op waarheid gebaseerde komedie blackkklansman, waarin een zwarte politieagent bij de Ku Klux Klan infiltreert. Maar nu die ‘waargebeurde feiten’ niet langer een valide claim op waarachtigheid bieden, ging Clint Eastwood een stap verder. Hij gunde de drie Amerikaanse toeristen die in 2015 een aanslag verijdelden in de Thalys van Amsterdam naar Parijs de hoofdrol in the 15:17 to paris. De heropvoering van hun heldendaad bleek echter zo zwaar in een patriottische lotsbestemmingsmoraal gedrenkt dat het lachwekkend werd.
In i, tonya gaven de makers zich daarentegen expliciet rekenschap van het bestaan van verschillende perspectieven op dezelfde werkelijkheid met hun statement dat ‘er niet zoiets als de waarheid is’. De in ironie gedrenkte film stelde gebaseerd te zijn op twee ‘ironie-vrije, wild tegenstrijdige, totaal ware interviews’. De Oscar voor de beste documentaire – tevens de eerste Oscar ooit voor een Netflixproductie – ging naar icarus, over het Russische dopingschandaal tijdens de Olympische Spelen in Sotsji. De makers hoopten dat hun film ‘een wake-up call zou zijn voor het vertellen van de waarheid’ en gaven het als motto een aan George Orwell toegeschreven quote mee: ‘In een tijd van universeel bedrog is het spreken van de waarheid een revolutionaire daad.’ Een uitspraak die overigens volgens onderzoekswebsite Quote Investigator nooit in Orwells oeuvre is teruggevonden.
50/50x2020
Nadat Frances McDormand in haar dankwoord bij de Oscars de ‘inclusion rider’ noemde – een clausule die filmsterren in hun contract kunnen opnemen om filmstudio’s te verplichten te voldoen aan diversiteitscriteria inzake crew en castleden – kreeg ’50/50 by 2020’ (gelijkwaardigheid met als deadline het jaar 2020) vleugels in Cannes. Dit nadat het Center for the Study of Women in Television and Film meldde dat het aandeel vrouwelijke personages in de 100 populairste films van 2017 met vijf procent was gedaald tot slechts 24 procent.
Voor het eerst in de filmgeschiedenis werd een cameravrouw genomineerd voor een Oscar (Rachel Morrison voor black panther), terwijl Jordan Peele als eerste zwarte Amerikaan ooit de Oscar voor beste originele scenario ophaalde, voor horrorsatire get out. Onder leiding van juryvoorzitter Cate Blanchett, een van de vrouwen achter Time’s Up, werd in Cannes een mars gehouden door 82 vrouwen die daarmee het aantal vrouwelijke regisseurs belichaamden dat in de geschiedenis van het festival de trap naar het Palais beklom, tegenover twintig keer zoveel mannelijke collega’s.
De mars ging vooraf aan de galapremière van de enige door een vrouw geregisseerde film in de competitie dit jaar. Twee dagen later tekende het festival de 50/50x2020 beginselverklaring voor gendergelijkheid en diversiteit in de organisatie. Naast transparantie over de wijze van selectie moet die tot zelfonderzoek leiden, zonder overigens harde eisen te stellen aan de selectie zelf. Nadat in Venetië opnieuw slechts één vrouwelijke regisseur voor de hoofdcompetitie was geselecteerd, werd ook daar na de nodige druk 50/50x2020 ondertekend.
Zwarte loper
De loper was nog gewoon rood, maar de sterren die er begin januari over liepen bij de uitreiking van de Golden Globes waren hoofdzakelijk in het zwart gehuld, als steunbetuiging aan de Time’s Up- en #MeToo-bewegingen die seksuele intimidatie en scheve machtsverhoudingen in de filmindustrie aan de kaak stellen. Oprah Winfrey, die een carrière-Golden Globe won voor onder anderen haar invloed als rolmodel voor (zwarte) vrouwen, hield een gloedvolle speech over de moed van vrouwen om hun verhalen over intimidatie en misbruik naar buiten te brengen en werd prompt tot toekomstig presidentskandidaat gebombardeerd. De belangrijkste prijs bij de Globes ging naar three billboards outside ebbing, missouri, over een moeder die gerechtigheid eist voor de verkrachting van en moord op haar dochter. Ook de meeste andere films en series die in de prijzen vielen, hadden vrouwen in de hoofdrol: lady bird, The Handmaid’s Tale, Big Little Lies, The Marvelous Mrs Maisel en aus dem nichts.
Een Duitse actrice die een petitie startte om half februari ook de loper van de Berlinale zwart te kleuren uit solidariteit met de #MeToo-beweging, vond bij het festival geen weerklank. Festivaldirecteur Kosslick zei inhoudelijke aandacht met discussies en films over seksisme en machtsmisbruik in de filmindustrie te verkiezen boven symboolpolitiek. Hoewel in de hoofdcompetitie slechts drie van de negentien films door een vrouw waren geregisseerd, ging de Gouden Beer verrassend naar het omstreden touch me not van de Roemeense Adina Pintilie. Begin maart stonden ook de Oscars in het teken van vrouwen, met steunverklaringen aan diversiteit, gendergelijkheid, de Time’s Up en #MeToo-bewegingen. In de week voorafgaand aan de Oscars riepen Hollywoodacteurs #AskMoreOfHim in het leven, die mannen vraagt om hun privileges en podium in te zetten om vrouwelijke collega’s in hun emancipatiestrijd te steunen.
Let Me Be Frank
Naast de terechte aandacht voor misstanden, werden al vroeg in het jaar de eerste vraagtekens gesteld over in hoeverre de #MeToo-beweging doorschoot voor zover het klachten betrof die decennia oud waren, die consequenties hadden nog voor ze goed en wel geverifieerd waren of geen enkel vraagteken stelden bij de rol van het slachtoffer. Le Monde publiceert begin januari 2018 een oproep van een collectief van Franse schrijfsters, journalistes en actrices die waarschuwen tegen een doorgeschoten puritanisme doordat kleine misstappen worden opgeblazen en geen onderscheid meer wordt gemaakt tussen kunstenaars en hun oeuvre, wat een totalitair klimaat schept dat vrouwen tot slachtoffers reduceert.
Ook regisseurs Bernardo Bertolucci, Michael Haneke en voormalig Berlijn-directeur Moritz de Hadeln stellen zich kritisch op en waarschuwen voor een heksenjacht en een nieuw, voor de creativiteit schadelijk puritanisme. Arnon Grunberg legt in een opinieartikel in NRC Handelsblad maar weer eens uit dat kunst niet kan bestaan zonder ruimte voor morele ambiguïteit, nadat The New York Times eind januari de vraag opwerpt of Woody Allen-films nog wel genoten mogen worden nadat oude beschuldigingen over misbruik van zijn adoptiedochter weer opduiken. Sommige acteurs voelen zich door de mediastorm genoopt afstand te doen van hun medewerking aan Allens films en Amazon twijfelt over uitbreng van zijn nieuwe film.
Vooral in de VS blijken het werk en de reputatie van de maker nauwelijks van elkaar te scheiden. Niet uitgebracht werd de film i love you daddy, een door stand-up comedian Louis C.K. geschreven en geregisseerde komedie over middelbare mannen die op minderjarige meiden vallen, met C.K. zelf in de hoofdrol als vader van een van die meiden. Dat de stand-up comedian excuses aanbood voor zijn eerdere seksueel exhibitionisme deed er al niet meer toe: zijn werk was inmiddels door HBO en Netflix stilletjes uit hun aanbod weggestreept. Marian Donner schreef in De Groene Amsterdammer over de terugkeer van de schandpaal dankzij sociale media, met als verschil dat de vernedering nu wereldwijd en eeuwigdurend is, terwijl de context doorgaans ontbreekt en de ware toedracht er niet langer toe doet: een smetteloos imago gaat boven alles.
Begin november blijkt hoofdpersonage Frank Underwood (Kevin Spacey) bij het begin van het zesde en laatste seizoen van House of Cards onder onopgehelderde omstandigheden te zijn vermoord; zijn vrouw neemt zijn presidentszetel over. Als vlak voor de Kerst de eerste rechtszaak tegen Spacey aanhangig wordt gemaakt, toont die zich strijdbaar met een van ironie druipend YouTube-filmpje getiteld let me be frank, waarin hij zich in de hem ontnomen rol van Frank Underwood als een gewiekste bespeler van de publieke opinie uitlaat over de band tussen hem en zijn publiek, de complexiteit van de waarheid en het belang van bewijzen voor het vellen van een oordeel: “Je zag me nooit echt sterven, of wel?” Waarmee hij hoe dan ook briljant illustreert hoe diffuus de grens tussen werkelijkheid en fictie in dit dossier inmiddels is geworden.
Verknipte familie
Nadat eerder al de Amerikaanse droom bij het grofvuil werd gezet, leek in 2018 het gezin als veilige thuisbasis in de beklaagdenbank te staan in films over disfunctionele families en hun onder druk staande, ongelukkige gezinsleden. Zo werd de technisch superieure kunstschaatsster Tonya Harding in i, tonya maar geen plek aan de top gegund bij gebrek aan een door de jury vereiste ‘wholesome American family’. De liefdeloze pater familias van de rijkste familie ter wereld bleek geld boven het leven zijn kleinzoon te stellen in all the money in the world en de serie Trust, beiden over de ontvoering van J. Paul Getty III. In first man zagen we Neil Armstrong zijn rol als gezinshoofd verliezen aan het winnen van de space race. In Gouden Palmwinnaar shoplifters overleefde een bij elkaar geraapt, liefdevol surrogaatgezin noodgedwongen door criminaliteit in een liefdeloos kapitalistisch systeem.
In Lars von Triers the house that jack built, dat kan worden gezien als metafoor voor een maatschappij gebouwd op geweld, trok een Amerikaanse seriemoordenaar een (horror)huis op uit zijn eigen obsessies. In horrorkomedie mom and dad, vertoond op het Imagine Film Festival, hing een gezin niet van liefde maar van onverschilligheid aan elkaar als de ouders hun kinderen te lijf gaan, en in de horrorthriller hereditary ging een gezin te gronde aan de van hun grootmoeder geërfde demonen. Klasse en koloniaal verleden sijpelden door in het Braziliaanse horrorsprookje good manners, over een wegens een ongewenste zwangerschap door haar familie van landeigenaren verbannen vrouw. Ze krijgt hulp van een zwarte huishoudster, die met haar trouw haar eigen ondergang tekende. Ook in Venetiëwinnaar roma, over een uiteenvallend welgesteld Mexicaans gezin ten tijde van de Mexicaanse Vuile Oorlog, speelt postkolonialisme een ontwrichtende rol.
Sociale druk
Volgens de Raad voor Cultuur bestaat het leven van de Nederlander anno 2018, zoals vermeld in haar Sectoradvies Audiovisueel, uit weinig anders dan werken, slapen en een gemiddelde mediaconsumptie van 8,5 uur per dag – die hoofdzakelijk kijkend naar een beeldscherm wordt gevuld. Het was waarschijnlijk daarom dat één onderwerp regelmatig opduikt in films: de emotionele armoede in een prestatiegerichte surveillancemaatschappij waarin burgers door online data worden gemonitord en beïnvloed – zoals ook het Cambridge Analytica-schandaal aan het licht bracht. Dezelfde films tonen de conventies rondom ‘de norm’ versus innerlijke vrijheid. In een gemedialiseerde wereld waarin mensen worden aangemoedigd naar buiten toe een ideale, likeable versie van zichzelf te presenteren, blijkt onder de oppervlakte van alles te broeien.
De documentaire the cleaners toonde hoe op de Filippijnen dagelijks duizenden christelijke contentmoderatoren onder schimmige omstandigheden onze sociale media opschonen, terwijl ‘sociale’ media als Facebook conflicten eerder aanwakkeren dan nuanceren. touch me not, over intimiteit en defensiemechanismen, onderzocht de grens tussen het individu en de groep. In girl leed een transgender onder haar uiterlijke verschijningsvorm die niet voldeed aan de door de maatschappij opgeworpen norm. In zagros raakte een man verstrikt in zijn emoties door de druk die familie en dorp op hem legden om zijn vrijgevochten vrouw te wantrouwen, tegen zijn eigen innerlijke kompas in.
In wildlife bezweek een gezin onder de druk van wat het zou moeten zijn: een eenheid, gebouwd op vertrouwen, die leidt tot geluk. In woman at war hield een populaire koordirigente er een dubbelleven op na als subversieve milieuactiviste in een door bedrijven aangestuurde surveillance- en propagandastaat. Een manier om aan de mislukte werkelijkheid te ontsnappen bood ready player one, waarin mensen er een geromantiseerd virtueel bestaan op na hielden, dat alsnog desastreuse gevolgen kon hebben in de werkelijkheid als men niet in zijn missie als gamer slaagde.
Een grote stomme puinhoop
Westerns of frontierfilms verlegden dit jaar hun grenzen met een onconventionele kijk op kwetsbaarheid en geweld. Fransman Jacques Audiard draaide in Spanje het Engelstalige the sisters brothers: een absurde, existentiële westernkomedie over destructieve mannelijkheid, zonder shoot-out en met een happy end, in Venetië bekroond met een Zilveren Leeuw. Ook hostiles is in wezen een anti-western, met een even hardvochtig als sentimenteel pleidooi voor samenleven in plaats van elkaar naar het leven staan door het claimen van land.
Het Leiden International Film Festival vertoonde damsel, een absurdistische western die van West naar Oost trekt. Waanvoorstellingen, misverstanden, desillusie en projectie maken de witte mannen daarin tot dolende zielen die er enkel in slagen andermans geluk tot ‘een grote stomme puinhoop’ te maken. Vanwege hun continue, ongefundeerde avances ziet het vrouwelijke hoofdpersonage zich genoopt een niet mis te verstane lijn in het zand te trekken: “Dit is mijn persoonlijke grens.”
Het door de Duitse Valeska Grisebach geschreven en geregisseerde western over het recht van de sterkste, vrijheid, broederschap en ontheemding, vertelde over hoe West-Europa zich tot de oosterburen verhoudt. En dan was er nog de neowestern three billboards outside ebbing, missouri, waarin een vrouw gerechtigheid zocht, net als in de Aziatische western marlina the murderer, waarin een solitaire vrouw een film lang rondloopt met de afgehakte kop van de roverhoofdman die haar alles af dreigde te pakken.
Uit de schaduw
Vrouwen die te boek stonden als verlengstuk of muze van hun man, stapten in 2018 uit de schaduw om een volwaardige rol op te eisen. Onder anderen in phantom thread, met Daniel Day-Lewis als tirannieke narcist, die niet bereid of in staat bleek tot een gelijkwaardige relatie. Schrijfsters eisten hun stem op in becoming astrid (over Astrid Lindgren), colette (over de gelijknamige Franse schrijfster) en mary shelley (over de geestelijk moeder van Frankenstein). the wife legde de ware verhoudingen bloot tussen een zelfingenomen Nobelprijswinnende schrijver en zijn loyale vrouw (Glenn Close).
In horrorfilms bleek de aloude passieve screamqueen ingeruild door een stevig handelende moeder-heldin in a quiet place en terugslaande slachtoffers in halloween – met een oudere en wijzere Jamie Lee Curtis – en revenge, waarin een bimbo als een Fenix uit haar as herrijst om Rambo-stijl wraak te nemen op haar mannelijke belagers. Er waren meer terugslaande vrouwen in widows en vrouwelijke leiders die zich handhaafden in mannenbolwerken in the post (over de eerste vrouwelijke krantenuitgeefster van de VS) en molly’s game, over de ‘Poker Prinses’ die voor zichzelf begon.
Teleurstellend waren daarentegen de ‘genderswap’-films waar Hollywood mee op de proppen kwam: ongeïnspireerde remakes van mannenfilms met een vrouwencast, zoals het matig uitgewerkte ghostbusters, het op routine en vrouwenclichés drijvende ocean's eight, en de onzinnige actiekomedie the spy who dumped me die de heldinnen ‘Oh my god!’ als belangrijkste tekst in de mond legde.
Bezoek, festivals en prijzen
In het jaar dat de NVBF (de opvolger van de in 1918 opgerichte Bioscoopbond) haar honderdste verjaardag vierde, bleef het bioscoopbezoek stabiel. De box office viel door ruim 4% duurdere kaartjes net iets hoger uit dan vorig jaar terwijl het aantal stoelen voor het eerst in tien jaar licht daalde. De filmtheaters noteerden met ruim 8% een toename in het bezoek. De best bezochte film van het jaar werd bohemian rhapsody, een biopic over Queen-zanger Freddy Mercury. In de filmtheaters domineerde three billboards outside ebbing, missouri.
De op succesformules drijvende Nederlandse film leverde bijna 8% aan bezoekers in, waarmee het marktaandeel daalde naar 11%, het laagste in tien jaar, terwijl het aantal uitgebrachte Nederlandse films met 66 het hoogste van het decennium was. De top tien van best bezochte Nederlandse films werd weer gedomineerd door (vaak romantische) komedies, aangevoerd door het door de filmpers gekraakte komedie bon bini holland 2 van Jandino Asporaat en jeugdfilms. Het Gouden Kalf voor de beste film ging naar het eveneens goed bezochte en mild ontvangen WOII-drama bankier van het verzet.
De Filmkrant meldde dat van de 472 films die in 2018 werden uitgebracht 70% aan te duiden is als een sequel, prequel of andersoortig serieproduct. Opvallend was verder dat 3D op zijn retour lijkt: bezoek en marktaandeel daalden. Zowel IDFA als het Nederlands Film Festival heetten een nieuwe festivaldirecteur welkom: respectievelijk de uit Syrië afkomstige Orwa Nyrabia en Silvia van der Heiden. Het Holland Animatie Film Festival werd door een crisis in de leiding afgelast en later in het jaar ondergebracht bij het Klik!-festival. Cannes beleefde naast de #MeToo-discussie een onrustige editie met een selfie-verbod op de rode loper, persvoorstellingen die tot na de première werden uitgesteld en geruzie over Netflix-films die niet in competitie mochten meedoen als ze niet in een Franse bioscoop uitgaan. Netflix reageerde met een boycot van de vijf voor het festival geselecteerde films. En terwijl Netflix’ beurswaarde inmiddels dat van Disney naar de kroon steekt, is Disney hard bezig een eigen streamingdienst op te tuigen die zich met Netflix kan meten. Centre Pompidou weidde een retrospectief aan de in Parijs opgeleide Nederlandse filmmaker Johan van der Keuken, terwijl er twee Oscarnominaties naar internationaal werkende Nederlanders gingen: de in Polen opgeleide cameraman Hoyte van Hoytema voor zijn bijdrage aan dunkirk en de grimeur Arjen Tuiten voor zijn werk aan wonder.
Overleden
Eind november overleed scenarist en regisseur Bernardo Bertolucci (77), de Italiaanse antihelden-specialist met een weelderige stijl die nominaties kreeg voor il conformista (1970) en last tango in paris (1972) en Oscars won voor het epos novecento (1976) en the last emperor (1987) over de laatste keizer van China. Drie dagen eerder overleed Nicolas Roeg (90), de innovatieve Britse cameraman die zich ontwikkelde tot regisseur van psychothriller don’t look now (1973), sciencefictionfilm the man who fell to earth (1976) en Roald Dahl-verfilming the witches (1990). De Tsjechische regisseur Milos Forman (86) had al twee Oscarnominaties op zak, voor liefdes van een blondje (1965) en the fireman’s ball (1967), toen hij na de Russische inval in Praag naar Hollywood vertrok en Oscars won voor de klassieke boekverfilming one flew over the cuckoo’s nest en de Mozart-biopic amadeus (1984).
Een dag na Forman overleed de Italiaanse regisseur en scenarist Vittorio Taviani (88), die met zijn broer Paolo het duo vormde dat in 1977 de Gouden Palm kreeg voor padre padrone, het aangrijpende, waargebeurde verhaal over een met harde hand opgevoede schaapsherdersjongen, gevolgd door de Grote Juryprijs voor la notte di san lorenzo (1982) en de Gouden Beer voor de documentaire caesar must die (2012), waarin Romeinse gevangenen Shakespeare’s Julius Caesar opvoerden.
William Goldman was een bekende Amerikaanse schrijver en scenarist, die Academy Awards won voor het originele scenario van de western butch cassidy and the sundance kid (1969) en all the president’s men (1976). De Amerikaanse brunette Dorothy Malone (92) brak door als blonde femme fatale met een Oscar voor haar bijrol als de nymfomane Marylee in het broeierige liefdesdrama written on the wind (1956). Haar laatste rol had ze in Verhoevens basic instinct. De sportieve Amerikaanse acteur Burt Reynolds (82) werd een ster in de jaren zeventig en tachtig dankzij zijn machismo en komisch talent. Zijn doorbraakjaar was 1972, door zijn rol in hillbilly horrortrip deliverance en als eerste mannelijke centerfold in vrouwenglossy Cosmopolitan. In 1997 leverde zijn bijrol als pornoregisseur in boogie nights een Oscarnominatie op.
De Amerikaan Stan Lee (95) was als striptekenaar het bekendste creatieve brein achter Marvel, de uitgever van Captain America, The Fantastic Four, Spider-Man, The Incredible Hulk, X-Men, Iron Man en The Avengers, en werd de afgelopen jaren steevast een cameo gegund in Disney’s verfilmingen daarvan. De Amerikaanse tv-komedie-actrice Penny Marshall (75) ontpopte zich met Tom Hanks-komedie big (1988) tot de eerste vrouwelijke regisseur die meer dan 100 miljoen dollar in het laatje bracht en met awakenings (1990) tot de tweede vrouwelijke regisseur die een Oscarnominatie voor beste film realiseerde. Vietnamveteraan en drill-sergeant R. Lee Ermey (74) werd als acteur onsterfelijk door zijn op het lijf geschreven rol als drill-sergeant in full metal jacket. De Nederlandse filmwereld verloor stuntman en stuntcoördinator Hammy de Beukelaar (87), die in de jaren vijftig een stuntteam oprichtte dat uiteindelijk alle mogelijk special effects verzorgde – van paarden tot explosieven – en op de aftiteling van honderden nationale en internationale film en tv-producties prijkt.
BEELDSUGGESTIES
isle of dogs
blackkklansman
black panther
three billboards outside ebbing, missouri
roma
mary shelley
bohemian rhapsody
the man who fell to earth
Top tien
In de jaarlijkse enquête kozen de lezers van de Volkskrant hun tien favoriete films:
1 three billboards outside ebbing, missouri
2 call me by your name
3 the guilty (den skyldige)
4 cold war
5 girl
6 bohemian rhapsody
7 blackkklansman
8 a star is born
9 beautiful boy
10 the florida project
De top 10 van beste films, gekozen door de Kring van Nederlandse filmcritici:
1 call me by your name
2 roma
3 three billboards outside ebbing, missouri
4 cold war
5 the guilty (den skyldige)
6 shoplifters
7 girl
8 blackkklansman
9 you were never really here
10 the shape of water
Top 10 best bezochte films, uitgebracht in 2018, op basis van bezoekcijfers (1/1-31/12/2018)
1 bohemian rhapsody 1.334.746
2 mamma mia! here we go again 963.895
3 fantastic beasts: the crimes of grindelwald 906.383
4 avengers: infinity war 874.537
5 incredibles 2 851.589
6 jurassic world: fallen kingdom 805.263
7 black panther 3D 775.084
8 mission: impossible – fallout 636.704
9 fifty shades freed 604.816
10 hotel transylvania 3 565.652
Top 10 best bezochte Nederlandse films, uitgebracht in 2018, op basis van bezoekcijfers (1/1-31/12/2018)
1 bon bini holland 2 406.594
2 bankier van het verzet 406.015
3 doris 363.777
4 all you need is love 292.222
5 superjuffie 282.524
6 de film van dylan haegens 267.228
7 zwaar verliefd! 240.494
8 sinterklaas en de vlucht door de lucht 172.264
9 mannen van mars 152.418
10 de wilde stad 120.995